İdareler, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkili bulunmaktadır. Bu kapsamda oluşturulacak yeni birim fiyatlara ilişkin mevzuat Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22. maddesidir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22. maddesi gereği, yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılacaktır.
a)Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
b)İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik gösteren analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
c)İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleriyle kıyaslanarak bulunacak analizler.
ç)Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak analizler.
Buna karşılık, iş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilecektir.
a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.
ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri.
Dikkat edileceği üzere analizler konusunda bir öncelik sıralaması yapılmışken, rayiçler konusunda bir öncelik sıralaması mevcut değildir. Bu noktada idarelerin kaynakların verimli kullanılması gözeterek işlem tesis etmeleri gerekmektedir.
Yine dikkat edileceği üzere oluşturulan yeni birim fiyatlara ihale kırımı uygulanacağına yönelik bir düzenleme yer almamaktadır. Ne 4735 sayılı Kanun ne de ikincil mevzuatta böyle bir kırımdan bahsedilmemiştir. Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22. maddesi, yeni birim fiyatlara uygulanacak rayiçler noktasında “sayma yöntemine” gitmiş olup, Şartname dışında fiyat oluşturulması mümkün değildir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi yeni birim fiyatların yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit edilmesini emretmektedir. Şartnamede olmayan bir usulün yüklenicinin iradesi hilafına uygulanması değil.
Bilindiği üzere Yüksek Fen Kurulu sözleşmenin uygulanması sırasında meydana gelen yeni birim fiyat tespitine yönelik anlaşmazlıklarla mevzuatın verdiği yetkiyle tarafları bağlayıcı şekilde karar verilmesinde görev almaktadır. Yüksek Fen Kurulu vermiş olduğu kararlarda, “yeni birim fiyatlara ihale kırımı uygulanamayacağına” karar vermektedir.
